پسوريازيس | تشخيص و درمان بيماري پوستي صدف- بخش 2

پسوريازيس جيست، چه علائمي دارد و چگونه مي‌تواند درمان شود، اين‌ها عناوين اصلي بخش نخست اين مقاله بود.

در بخش نخست، بامعرفي بيماري پوستي پسوريازيس يا صدف و تشريح علائم و نشانه هاي آن، بخش هايي از درمان اين بيماري آزاردهنده پوستي را نيز مطالعه كرديد.

در بخش دوم مقاله “پسوريازيس | تشخيص و درمان بيماري پوستي صدف“، با روش هاي درمان طبيعي پسوريازيس آشنا خواهيم شد. با ما همراه باشيد.

پسوريازيس

انواع درمان‌هاي پسوريازيس

مرطوب‌كننده‌ها

مرطوب‌كننده‌ها (Emollient)، داروهاي نرم‌كننده‌اي هستند كه مستقيما روي پوست استعمال مي‌شوند تا جلوي از دست دادن آب بدن را بگيرند، در اين روش درماني معمولا يك ورقه نازك روي ناحيه‌ي استعمال مرطوب‌كننده را مي‌پوشاند تا از آن محافظت كند.

اگر فرد دچار پسوريازيس خفيف باشد، احتمالا اولين درماني كه پزشك معالج تجويز مي‌كند، يك نوع مرطوب‌كننده است. از مزاياي اصلي مرطوب‌كننده‌ها كاسته شدن از خارش و پوسته پوسته شدن است.

در همين حال، گمان مي‌رود كه برخي درمان‌هاي موضعي روي پوست‌هاي مرطوب شده مؤثرتر باشند.

توصيه مي‌شود، حداقل ۳۰ دقيقه بعد از استعمال داروهاي مرطوب‌كننده‌، از درمان‌هاي موضعي بهره برده شود. انواع مختلفي از محصولات مرطوب‌كننده در بازار موجود است كه برخي از آن‌ها قابل تهيه بدون نسخه پزشكي هستند، اما برخي از اين محصولات نياز به تجويز پزشك معالج دارند.

كرم يا پمادهاي استروئيدي براي درمان پسوريازيس

كرم‌ها يا پمادهاي استروئيدي (كورتيكواستروئيدهاي موضعي-topical cortiغير مجاز مي باشدteroids) عموما براي درمان بيماري پسوريازيس خفيف تا متوسط در اغلب نواحي بدن مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

اين روش درماني موجب كاهش التهاب مي‌شود. در همين حال، اين درمان از روند توليد سلول‌هاي پوستي كاسته و خارش بدن را كاهش مي‌دهد.

كورتيكواستروئيدهاي موضعي داراي انواع خفيف تا بسيار قوي هستند. به همين جهت، توصيه مي‌شود، تنها در صورت توصيه پزشك از اين داروها استفاده شود.

در همين حال، كورتيكواستروئيدهاي موضعي قوي‌تر تنها با تجويز پزشك قابل استفاده هستند و فقط روي نواحي كوچك و لكه‌هاي ضخيم استعمال مي‌شوند.

در همين حال، لازم به ذكر است كه مصرف بيش از حد از كورتيكواستروئيدهاي موضعي مي‌تواند باعث نازك شدن پوست فرد شود.

پسوريازيس

كرم‌هاي مشتقات ويتامين D

كرم‌هاي مشتقات ويتامين دي (Vitamin D analogues) معمولا همراه با كرم‌هاي استروئيدي يا به جاي آن براي پسوريازيس خفيف تا متوسط مورد استفاده قرار مي‌گيرند و روي نواحي مانند دست و پا، شكم و سينه يا پوست سر تأثير مي‌گذارند.

كرم‌هاي مشتقات ويتامين D با كند كردن روند توليد سلول‌هاي پوستي روي علايم بيماري تأثير مي‌گذارند و همين‌طور داراي اثرات ضد التهابي هستند.

نمونه‌هايي از مشتقات ويتامين D عبارتند از: كلسيپوتريول (Calcipotriol)، كلسيتريول (Calcitriol) و تاكالسيتول (Tacalcitol). با وجود عوارض جانبي بسيار كم، توصيه مي‌شود تا حد امكان از مصرف زياد اين نوع داروها بپرهيزيد.

مهاركننده‌هاي كلسينورين (Calcineurin inhibitors)

مهاركننده‌هاي كلسينورين، مانند تاكروليموس (Tacrolimus) و پيمكروليموس (pimecrolimus)، پمادها يا كرم‌هايي هستند كه از فعاليت دستگاه ايمني بدن مي‌كاهند و به كاهش التهاب كمك مي‌كنند.

در مواردي كه كرم‌هاي استروئيدي اثربخش نباشند، پزشكان براي درمان پسوريازيس در نواحي حساسي مانند پوست سر، نواحي تناسلي و چين‌هاي پوستي مهاركننده‌هاي كلسينورين را براي بيماران خود تجويز مي‌كنند.

نكته مهم اينكه، در هنگام شروع به مصرف مهاركننده‌هاي كلسينورين، فرد ممكن است دچار تحريك پوستي يا خارش و سوزش شود، خوشبختانه اين علايم خفيف تنها ظرف يك هفته بهبود مي‌يابند.

كل تار (coal tar)

كل تار، روغني غليظ و سنگين است و احتمالا قديمي‌ترين درمان بيماري پسوريازيس هم است. نحوه اثربخشي اين دارو مشخص نيست، اما مي‌تواند موجب كاسته شدن از پوسته‌ پوسته‌ها، التهاب و خارش پوستي شود.

در صورتي كه ساير درمان‌هاي موضعي اثربخشي لازم را نداشته باشند، ممكن است در درمان بيماري پسوريازيس روي نواحي دست و پا، سينه و شكم يا پوست سر از كل تار بهره برده شود.

نكته ديگر اينكه، كل تار مي‌تواند لباس و ملحفه را لكه‌دار كند و بوي بسيار تندي دارد. در همين حال، كل تار را مي‌توان به صورت تركيبي با نور درماني مورد استفاده قرار داد.

ديترانول (Dithranol)

ديترانول يا آنترالين بيش از پنجاه سال است كه براي درمان پسوريازيس به كار مي‌رود. اين دارو قبلا نشان داده است كه اثر خوبي در سركوب توليد سلول‌هاي پوستي دارد و عوارض جانبي كمي نيز دارد.

با اين حال، استعمال مقادير بالاي اين دارو، مي‌تواند موجب سوزش در ناحيه‌ي مورد استعمال شود.

ديترانول عموما به عنوان يك درمان كوتاه مدت براي بهبودي بيماري پسوريازيس موثر بر دست و پا يا شكم و سينه و تنها تحت نظر پزشك معالج توصيه مي‌شود.

اين دارو نيز مانند كل تار مي‌تواند موجب لكه‌دار شدن پوست، لباس و البسه حمام و حوله شود.

به همين جهت، داروي ديترانول به وسيله دستكش مخصوصي به مدت ۱۰ تا ۶۰ دقيقه روي پوست فرد استعمال مي‌شود و سپس شسته مي‌شود. داروي ديترانول را مي‌توان به صورت تركيبي با نور درماني مورد استفاده قرار داد.

پسوريازيس

نور درماني براي درمان پسوريازيس

نور درماني (phototherapy) از نور طبيعي و مصنوعي براي درمان پسوريازيس مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نور درماني نوع مصنوعي را مي‌توان در بيمارستان‌ها و برخي مراكز پزشكي و عموما تحت‌نظر يك متخصص پوست انجام داد.

لازم به ذكر است كه نور درماني با آفتاب گرفتن كاملا متفاوت است.

نوردرماني پرتوي ماوراي بنفش B

نوردرماني پرتو ماوراي بنفش B از طول موج نوري نامرئي بهره مي‌برد. پرتوي ماوراي بنفش مي‌تواند به كاسته شدن از روند توليد سلول‌هاي پوستي بيانجامد.

عموما اين روش درماني، براي برخي از بيماران مبتلا به پسوريازيس كه درمان‌هاي موضعي در آن‌ها اثربخشي نداشته توصيه مي‌شود. با وجودي كه هر جلسه نور درماني به اين روش تنها چند دقيقه به طول مي‌انجامد.

اما شايد لازم باشد كه بيمار هفته‌اي ۲ تا  جلسه و به مدت ۶ تا ۸ هفته به مركز درماني مراجعه كند.

پسورالن به علاوه پرتو ماوراي بنفش A براي درمان پسوريازيس

براي اين درمان ابتدا به فرد قرص حاوي تركيباتي به نام پسورالن (Psoralen) خورانده مي‌شود. در همين حال، ممكن است كه پسورالن مستقيما روي پوست فرد استعمال شود.

با استعمال پسورالين، پوست فرد مبتلا به پسوريازيس نسبت به نور حساس‌تر مي‌شود كه مي‌تواند به صورت بالقوه بر اثربخشي پرتوي ماوراي بنفش A بيافزايد.

همان‌طور كه از نام آن مشخص است، نفوذپذيري پرتوي ماوراي بنفش A از ماوراي بنفش B به پوست بيشتر است.

اين روش درماني در صورتي كه فرد مبتلا به پسوريازيس شديد باشد و به ساير روش‌هاي درماني پاسخ مناسبي نداده مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

در همين حال، اين نوع نور درماني داراي عوارض جانبي از جمله تهوع، سردرد، سوزش و خارش پوستي است. در همين حال، شايد براي جلوگيري از آب‌مرواريد نياز باشد فرد تا ۲۴ ساعت پس از مصرف قرص از عينك مخصوصي استفاده كند.

درمان طولاني‌مدت به اين روش درماني، از آنجايي كه مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزايش مي‌دهد، به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود.

نور درماني تركيبي پسوريازيس

تركيب نور درماني با ساير روش‌هاي درماني اغلب باعث افزايش اثربخشي در بهبود بيماري پسوريازيس مي‌شود. برخي پزشكان از نوردرماني پرتوي ماوراي بنفش B به همراه كل تار بهره مي‌برند.

كل تار مي‌تواند پوست را پذيراي نور بيشتري كند كه به روند درمان تسريع مي‌بخشد. تركيب نوردرماني پرتوي ماوراي بنفش B با كرم ديترانول نيز شايد براي برخي بيماران مؤثر باشد كه به «درمان اينگرام» نيز معروف است.

اگر فرد به بيماري پسوريازيس شديد مبتلا باشد يا ساير درمان‌ها اثربخشي روي فرد نداشته باشند، شايد پزشك به بيمار، درمان‌هاي هدفمند را توصيه كند كه روي كل بدن تأثير مي‌گذارد.

داروهاي هدفمندي كه توسط پزشك معالج تجويز مي‌شوند، مي‌توانند در درمان پسوريازيس بسيار مؤثر باشند، اما از آنجايي كه روي كل بدن تأثير مي‌گذارند، داراي عوارض جانبي جدي نيز هستند.

لازم به ذكر است كه تمامي درمان‌هاي هدفمندي كه براي پسوريازيس توصيه مي‌شوند داراي مزايا و خطرات بسياري هستند. از اين جهت، توصيه مي‌شود، قبل از شروع اين نوع درمان، با پزشك معالج در مورد درمان‌هاي مختلف و عوارض مرتبط به آن مشورت شود.

در زناني كه قصد بارداري دارند يا قبلا حامله شده‌اند يا اينكه داراي نوزاد شيرخواره هستند، قبل از مصرف هر نوع داروي جديدي توصيه مي‌شود با پزشك خود مشورت‌هاي لازم را انجام دهند تا از مناسب بودن مصرف اين داروها در دوران بارداري يا شيردهي اطمينان پيدا كنند.

درمان‌هاي هدفمند به دو نوع اصلي تقسيم مي‌شوند كه شامل درمان‌هاي غير بيولوژيكي (معمولا به صورت قرص يا كپسول) و بيولوژيكي (معمولا به صورتي تزريقي) هستند.

پسوريازيس

درمان‌هاي غير بيولوژيكي پسوريازيس

متوتركسات (Methotrexate)

متوتركسات با كند كردن روند توليد سلول‌هاي پوستي و سركوب التهاب در پسوريازيس مي‌تواند به بهبود بيماري پسوريازيس در فرد ياري برساند. اين دارو معمولا هفته‌اي يك بار مصرف مي‌شود.

داروي متوتركسات مي‌تواند باعث حالت تهوع شود و احتمالا بر توليد سلول‌هاي خوني نيز اثر بگذارد. علاوه بر اين، مصرف طولاني‌مدت اين دارو مي‌تواند موجب آسيب به كبد فرد شود.

افرادي كه مبتلا به انواع بيماري‌هاي كبدي هستند به هيچ‌وجه نبايد داروي متوتركسات را مصرف كنند. در همين حال، مصرف نوشيدني‌هاي الكلي در هنگام مصرف اين دارو ممنوع است.

متوتركسات مي‌تواند براي نوزادان شيرخواره بسيار مضر باشد، بنابراين مهم است كه خانم‌ها در صورت تشخيص بيماري، پيش از بارداري از داروهاي ضد بارداري استفاده كنند و در حين مصرف اين دارو و حداقل ۳۳ ماه پس از قطع مصرف دارو از بارداري خودداري كنند.

خطرات اين دارو روي مرداني كه مي‌خواهند صاحب فرزند شوند، كاملا شناخته شده نيست. اما جهت احتياط توصيه مي‌شود، مردان نيز حداقل ۳ ماه پس از مصرف آخرين دوز داروي  متوتركسات، از صاحب فرزند شدن خودداري كنيد.

سيكلوسپورين (Cyclosporine)

سيكلوسپورين دارويي است كه دستگاه ايمني بدن فرد را سركوب مي‌كند. اين دارو در اصل براي جلوگيري از پس زدن پيوند عضو مورد استفاده قرار مي‌گرفت، اما تحقيقات نشان داده كه در درمان انواع بيماري پسوريازيس اثربخش است.

سيكلوسپورين عموما به صورت روزانه مصرف مي‌شود. از آنجايي كه سيكلوسپورين احتمال ابتلا به بيماري‌هاي كليوي و فشار خون را افزايش مي‌دهد، توصيه مي‌شود حتما تحت‌نظر پزشك مصرف شود.

اسيترتين (Acitretin)

اسيترتين يك رتينوئيد (retinoid) خوراكي است كه از روند توليد سلول‌هاي پوستي مي‌كاهد. اسيترتين براي درمان پسوريازيس شديدي در افرادي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه به ساير درمان‌هاي هدفمند غير بيولوژيكي پاسخ مثبتي نداده‌اند.

اين دارو نيز معمولا به صورت روزانه مصرف مي‌شود. اسيترتين نيز مانند ديگر داروهاي هدفمند عوارض جانبي خاص خود را دارد، از جمله خشكي و ترك‌خوردگي لب‌ها، خشكي مجاري حلق و بيني و در موارد نادري ابتلا به بيماري هپاتيت.

استريترين نيز مي‌تواند براي  نوزادان شيرخواره بسيار مضر باشد. بنابراين مهم است كه خانم‌ها پس از حاملگي، از داروهاي ضد بارداري استفاده كنند.

در حين مصرف اين دارو باردار نشوند و حداقل ۳ سال پس از قطع مصرف اين دارو، باردار نشوند. با اين حال، مصرف داروي اسيترتين براي مرداني كه مي‌خواهند صاحب فرزند شوند، بي‌خطر است.

داروهاي جديدتر

اپرميلاست (Apremilast) و دي‌متيل فومارات (Dimethyl fumarate) از جمله داروهاي جديدتري هستند كه به كاهش التهاب پسوريازيس كمك مي‌كنند. اين داروها به صورت قرص و روزانه مصرف مي‌شوند.

اين داروها فقط به افراد مبتلا به پسوريازيس شديد كه ساير درمان‌هاي بيولوژيكي در آن‌ها اثربخش نبوده باشد توصيه مي‌شود.

درمان‌هاي بيولوژيكي پسوريازيس

درمان‌هاي بيولوژيكي، سلول‌هاي بيش‌فعال دستگاه ايمني را هدف قرار داده و موجب كاهش التهاب مي‌شوند. اين درمان‌ها نيز در صورتي به افراد مبتلا به پسوريازيس شديد توصيه مي‌شود كه به درمان‌هاي ديگر پاسخ مناسبي نداده‌اند يا اينكه امكان بهره بردن از ساير درمان‌ها را ندارند.

اتانرسپت (Etanercept)

اتانرسپت دو بار در هفته تزريق مي‌شود و پس از آن بنا به تشخيص پزشك متخصص روند درمان قطع يا ادامه مي‌يابد. عموما اگر پس از ۱۲ هفته هيچگونه بهبودي در بيماري پسوريازيس فرد حاصل نشد، اين درمان كاملا متوقف مي‌شود.

از عوارض جانبي اصلي اتانرسپت مي‌توان به جوش در ناحيه‌ي تزريق اشاره كرد. با اين حال، از آنجايي كه اتانرسپت بر كل دستگاه ايمني بدن تأثير مي‌گذارد، داراي عوارض جانبي جدي از جمله عفونت شديد است.

اگر فرد مبتلا به پسوريازيس سابقه‌ي بيماري سل را داشته باشد، احتمال عود مجدد بيماري وجود دارد. به همين جهت، توصيه مي‌شود، فرد در هنگام درمان، كاملا تحت‌نظر پزشك معالج قرار داشته باشد.

آداليمومب (Adalimumab)

داروي آداليمومب هر 2 هفته يك بار تزريق مي‌شود و پس از تشخيص پزشك روند درمان قطع يا ادامه مي‌يابد. اگر بعد از ۱۶ هفته هيچگونه بهبودي در بيماري پسوريازيس فرد به‌وجود نيامد، درمان به اين روش قطع مي‌شود.

از عوارض اصلي آداليمومب مي‌توان به سردرد، جوش در محل تزريق و حالت تهوع اشاره كرد. با اين حال، از آنجايي كه داروي آداليمومب بر كل دستگاه ايمني بدن تأثير مي‌گذار.

احتمال بروز عوارض جانبي جدي از جمله عفونت‌هاي شديد در فرد وجود دارد. به همين جهت، توصيه مي‌شود، فرد حتي‌الامكان در حين مصرف اين دارو تحت‌نظر پزشك معالج باشد.

اينفيليكسيماب (Infliximab)

اينفليكسيماب به عنوان قطره (يا تزريق) رگي تجويز مي‌شود. داروي اينفيليكسيماب ابتدا در ۶ هفته اول ۳ بار در هفته تزريق مي‌شود و سپس ۱ تزريق در ۸ هفته بعدي انجام مي‌گيرد. در صورتي كه پس از ۱۰ هفته، هيچگونه بهبودي در فرد مبتلا به پسوريازيس حاصل نشد، درمان به اين روش قطع مي‌شود.

از عوارض جانبي اصلي اينفليكسيماب مي‌توان به سردرد اشاره كرد. در همين حال، از آنجايي كه اينفليكسيماب روي كل دستگاه ايمني بدن تأثير مي‌گذارد، خطر عوارض جانبي جدي از جمله عفونت‌هاي شديد در فرد وجود دارد. توصيه مي‌شود، فرد در حين مصرف اين دارو تحت‌نظر پزشك معالج خود باشد.

اوستكناماب (Ustekinumab)

اوستكناماب در ابتداي شروع درمان تزريق مي‌شود و سپس چهار هفته بعد دوباره به بيمار تزريق مي‌شود. پس از اين، تزريق اين دارو براي ۱۲ هفته ادامه پيدا مي‌كند. اگر بعد از ۱۶ هفته هيچگونه بهبودي در روند بيماري پسوريازيس حاصل نشد، درمان به اين روش كاملا متوقف مي‌شود.

از عوارض جانبي اصلي مصرف داروي اوستكناماب مي‌توان به عفونت گلو و جوش در ناحيه‌ي تزريق اشاره كرد. با اين حال، از آنجايي كه اوستكناماب روي كل دستگاه ايمني بدن تأثير مي‌گذارد، خطر عوارض جانبي جدي از جمله عفونت‌هاي شديد در فرد وجود دارد. توصيه مي‌شود، فرد در حين مصرف اين دارو تحت‌نظر پزشك معالج خود باشد.

ساير داروهاي جديد براي درمان پسوريازيس

گوسل كوماب (Guselkumab)، برودالوماب (Brodalumab)، ايكسيكيزوماب و سكييوكروماب درمان‌هاي بيولوژيكي جديدتري هستند كه به صورت تزريقي به كار مي‌روند.

اين داروها براي افراد مبتلا به پسوريازيس شديد كه به ساير درمان‌ها پاسخ مناسبي نداده‌اند يا كساني كه امكان استفاده از ساير روش‌هاي درماني را ندارند توصيه مي‌شود.

در صورتي كه ۱۲ هفته از شروع درمان پسوريازيس با داروهاي برودالوماب، ايكسيكيزوماب (Ixekizumab) و سكييوكروماب (Secukinumab) گذشته باشد و در فرد بهبودي حاصل نشده باشد، درمان قطع مي‌شود.

اين بازه‌ي زماني براي گوسل كوماب، ۱۶ هفته است كه در صورت عدم بهبودي، پزشك بنا به تشخيص خود، روند درمان را متوقف مي‌كند.

پسوريازيس در كودكان

پسوريازيس گوتتا در درجه اول بر نوجوانان و كودكان تاثير مي‌گذارد. عفونت باكتريايي مانند استرپتوكوك كه موجب گلو درد مي‌شود؛ معمولا اين نوع از پسوريازيس را ايجاد مي‌كند.

اين نوع از بيماري پسوريازيس با ضايعات كوچك قطره‌اي شكل بر روي تنه، دست‌ها، پاها و پوست سر خود را نشان مي‌دهد.

براي درمان پسوريازيس چه وقت بايد به پزشك مراجعه كرد

اگر احتمال مي‌دهيد كه به پسوريازيس مبتلا هستيد؛ حتما به پزشك مراجعه كنيد تا پس از تشخيص قطعي درمان شما آغاز شود. همچنين اگر پسوريازيس اين مشكلات را براي شما به همراه دارد:

• باعث ناراحتي و درد مي‌شود
• پسوريازيس ظاهر پوست شما را نامطلوب كرده و دچار ريزش مو شده‌ايد.
• منجر به مشكلات معمول مانند درد، تورم يا عدم توانايي براي انجام وظايف روزانه شده است.
• در صورتي كه علائم و نشانه‌هاي پسوريازيس شما رو به وخامت است يا درمان نتيجه‌بخش نبوده، حتما از مشاوره‌هاي پزشكي راهنمايي و كمك بگيريد.
• ممكن است به داروهاي مختلف يا تركيبي از درمان‌هاي لازم براي مديريت پسوريازيس نياز داشته باشيد.