پارابن چيست – عوارض جانبي متيل پارابن

پارابن ها ، محصولات آرايشي و بهداشتي و شامپوهاي حاوي پارابن اين روزها سر و صداي زيادي بپا كرده اند، اما اكثر مصرف كنندگان هنوز از عوارض آنها اطلاعات خاصي در دست ندارند و سوالات زيادي درباره معرفي يك شامپوي بدون پارابن پرسيده ميشود.

در اين مقاله سعي بر اين شده تا كاملترين اطلاعات درباره اين ماده شيميايي خطرناك را به زبان فارسي در اختيار شما قرار دهيم.

برخي از مواد محافظ ميكروبي مورد استفاده در شامپوها عبارتند از: متيل پارابن، بوتيل پارابين، پروپيل پارابن، فرمالدئيد، هيدروكسي بنزوات، فنيل مركوريك استات، فنيل مركوريك نيترات، آلكيل آنيزول ها، آلكيل كرزول ها، برونوپول، كلرو ساليسيلانيليدها و نمك هاي دهيدرواستيك اسيد.

انواع پارابن

پارابن‌ها روي برچسب هاي لوازم آرايشي تحت عناوين زير ذكر مي شوند:

• متيل پارابن Methyl paraben
• پروپيل پارابن Propyl paraben
• ايزوبوتيل پارابن Isobutyl paraben
• اتيل پارابن Ethyl paraben
• بوتيل پارابن Butyl paraben
• E216

پارابن چيست | عوارض جانبي متيل پارابن

آشنايي با تاريخچه پيدايش پارابن ها

پارابن ها از پركاربردترين دسته هاي مواد نگهدارنده هستند.

نگهدارنده ها يا پرزرواتيوها (Preservatives) به موادي اطلاق مي­شود كه جهت محافظت از آلودگي ميكروبي يك محصول غذايي يا دارويي در دوره نگهداري محصول و در هنگام مصرف، در فرمولاسيون آن محصول استفاده ميگردد.

پارابن ها نخستين بار در حدود ۸۵ سال پيش معرفي شدند و به سرعت به يكي از پرمصرف ترين نگه دارنده ها تبديل شدند. واژه پارابن (Paraben) مخفف پارا هيدروكسي بنزوئيك اسيد (para Hydroxybenzoic Acid) است. از نگاه شيميايي، پارابن ها خانواده اي از استرهاي آلكيل پاراهيدروكسي بنزوئيك اسيد هستند.

۴ استر مهم و پركاربرد شامل متيل پارابن­، اتيل پارابن، پروپيل پارابن، و بنزيل پارابن مي باشند.بوتيل پارابن و ايزوبوتيل پارابن نيز در اين دسته قرار مي­گيرند كه كمتر مورد استفاده قرار مي گيرند. پارابن يكي از تركيبات شيميايي رايج در محصولات آرايشي و بهداشتي است كه از دهه ۱۹۵۰ ميلادي براي مبارزه با رشد باكتري‌ها و افزايش ماندگاري اين محصولات استفاده مي‌شود.

دليل استفاده نگهدارنده ها از جمله پارابن در شامپوها چيست؟

شامپوها فرآورده هاي حاوي آب هستند و بسيار مستعد رشد ميكروارگانيسم ها، لذا اضافه نمودن مواد محافظ ميكروبي از ضروريات اين فرآورده هاست.

انتخاب نوع پارابن در يك محصول بستگي به عوامل مختلفي دارد.جايگزيني گروه­هاي شيميايي مختلف سبب تغيير در حلاليت و تغيير در طيف اثر ميكروبي پارابن­ها مي شود. بطوري كه هرچه طول زنجيره آلكيل افزايش پيدا مي­كند، حلاليت ماده در آب كاهش و حلاليت در روغن­ها و حلال­هاي آلي افزايش مي­يابد.

طبق آمار اين ماده در ۸۵ درصد از محصولات آرايشي و بهداشتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. علت اين گستردگي مصرف، قيمت كم و موثر بودن آن است و طولاني بودن تاريخچه مصرف به نوعي تاييد كننده ايمن بودن پارابن است. اما در سال‌هاي اخير نگراني‌هايي درباره استفاده از اين ماده و تاثير آن روي بدن شكل گرفته است كه باعث شده توليد كننده‌هاي مختلفي درجهان به توليد محصولات فاقد پارابن روي آورند.

معمولا متيل پارابون در محصولات با پايه روغن در آب (O/W) و پروپيل پارابن در محصولات با پايه آب در روغن (W/O) بكار ميروند. هرچه حلاليت در فاز چربي افزايش يابد، عبور آن از بافت اپيدرم پوست زيادتر ميشود. بنابراين نفوذ پوستي پارابن هاي با طول زنجيره بلندتر به پوست بيشتر است. علاوه بر خصوصيات فيزيكوشيميايي، اين استرها طيف اثرات ضد ميكروبي متفاوتي هم دارند. اين مقاله توسط پارسي طب گردآوري شده است.

پارابن در چه محصولاتي استفاده ميشود؟

پارابن­ها در انواع محصولات آرايشي و بهداشتي مثل شامپوها، مرطوب كننده­ ها، ژل­هاي شستشو خميردندان­ها، محصولات زيبايي و همچنين در انواع محصولات دارويي موضعي و تزريقي و انواع غذاها به كار مي­روند به طوري كه در گفته مي­شود پارابن­ها در بيش از ۹۰ درصد محصولات آرايشي و بهداشتي وجود دارند.

در مطالعه­ اي كه در ايالات متحده آمريكا صورت گرفته ميزان تماس هر فرد با پارابن­ها در هر روز ۷۶ ميلي گرم است كه ۵۰ ميلي گرم آن مربوط به محصولات آرايشي بهداشتي، ۲۵ ميلي گرم داروها و ۱ ميلي گرم مربوط به مواد غذايي است.

تحقيقات انجام شده درباره عوارض پارابن ها

در گذشته تصور بر اين بود كه پارابن­ هايي كه از پوست عبور كرده و جذب خون و مايعات ميان بافتي مي­شود نهايتاً توسط كربوكسي استرازهاي كبدي متابوليزه و از طريق ادرار دفع مي­شود. اما مطالعات جديد نشان دادند كه بخشي از پارابن جذب شده در بافت­هاي بدن بدون هيدروليز توسط استرازهاي بافتي باقي مي­مانند.

ميزان نفوذ پوستي و در نتيجه فراهمي زيستي پارابن در بدن بستگي به نوع پارابن (طول زنجيره آلكيل بيشتر، جذب بالاتر)، پايه محصول (درصد فاز چرب به فاز آبي) و سورفكتانت بكار برده شده در آن دارد.

در كاربرد موضعي بخشي از پارابن­ها كه وارد بافت پوست و زير پوست مي­شوند، توسط ۴ كربوكسي استراز اين بافت­ها به پاراهيدروكسي بنزوئيك اسيد و آلكيل مربوطه متابوليزه مي شوند. كربوكسي استرازهاي بافت­هاي زيرين پوست روي پارابن با زنجيره كوتاه تر موثرتر هستند؛

درحالي كه پارابن با زنجيره طويل­تر توسط كربوكسي استرازهاي كراتينوسيت­ها تجزيه مي­شوند. در مطالعاتي كه در دهه ۱۹۹۰ انجام شد مشخص شد پارابن‌ها نقش زنواستروژن را در بدن ايفا مي‌كنند
يعني فاكتورهايي كه مشابه استروژن در بدن عمل مي‌كنند. اين به هم ريختگي در ميزان هورمون استروژن با ايجاد سرطان سينه مرتبط است.

در تحقيقي كه در سال ۲۰۰۴ توسط فيليپا داربر محقق سرطان در بريتانيا صورت گرفت در بافت غدد سرطاني سينه وجود ماده پارابن تاييد شد.

به همين دليل كارشناسان پزشكي در كشورهاي مختلف توصيه كردند كه بايد ميزان اين ماده در محصولات بهداشتي و آرايشي محدود شود.

چون مشخص شده است كه اين ماده مي‌تواند به مرور زمان در بدن انباشته شود و همين مساله ممكن است باعث بروز مشكلاتي در بدن شود و سلامتي انسان به خطر بيفتد.

پارابن چيست | عوارض جانبي متيل پارابن

ديگر تحقيقات انجام شده درباره متيل پارابن ( Parabon )

از طرفي گزارش هاي متعددي از واكنش­هاي حساسيتي فوري نوع ۱ مثل كهير و واكنش­هاي حساسيتي تاخيري نوع ۴ مثل درماتيت تماسي با كاربرد فرآورده حاوي پارابن روي پوست­هاي بسيار حساس و آسيب ديده منتشر شده است.

در پژوهش جديدي وجود استرهاي پارابن را در ۹۹ درصد از نمونه بافت‌هاي سرطان پستان شناسايي شده است. در اين تحقيق ۴۰ زن مبتلا به سرطان پستان كه تحت درمان بودند مورد آزمايش قرار گرفتند و نتايج حاكي از وجود پنج استر مختلف در ۶۰ درصد از موارد بود.

همانطور كه گفته شد پارابن‌ها مواد شيميايي با خواص شبه استروژن هستند و استروژن يكي از هورمون‌هايي است كه در سرطان سينه نقش دارد. در اين تحقيق به موارد زير اشاره شده است:

“تنوع چشمگيري در هر يك از استرهاي پارابن، موقعيت مكاني آن‌ها در يك پستان و مكان‌هاي مشابه آن‌ها در پستان‌هاي مختلف مشاهده شد. بطور متوسط n-پروپيل پارابن و متيل پارابن (به نانوگرم) در هرگرم بافت در بين ۱۶۰ نمونه بافت داراي بيشترين مقادير بودند؛ اما سطوح n-بوتيل پارابن، اتيل پارابن و ايزوبوتيل پارابن پايين تر بود…

منبع پارابن قابل شناسايي نيست اما در بافت ۷ نفر از اين چهل نفر كه هرگز در طول عمر خود از لوازم آرايشي بهداشتي زيربغل (مام‌ها و اسپري‌هاي دئودرانت) استفاده نكرده‌اند نيز اين ماده شناسايي شده است.”

گزارش سازمان حفاظت محيط زيست ايالات متحده (EPA) حاكي از وجود رابطه بين متيل پارابن و اختلالات متابوليك، رشد و نمو، هورموني و عصبي و همچنين سرطان‌هاي مختلف مي‌باشد. تحقيقات نشان داده‌اند كه پارابن‌ها داراي خواص شبه استروژن مي‌باشند. كه مي‌توانند منجر به كاهش توده عضلاني، ذخيره چربي اضافي و رشد پستان مردها شوند.

احتياط در مصرف پارابن ها

حتما شما نيز مانند بقيه افراد در مورد سلامتي خود حساس هستيد. اگرچه گفته مي‌شود مقدار پارابني كه امروزه در محصولات آرايشي و بهداشتي به كار مي‌رود ناچيز است اما لازم است كه در مصرف اين محصولات احتياط و دقت كافي داشته باشيد.به طور مثال براي محصولاتي كه به مقدار زياد روي پوست و بدن به كار مي‌روند مثل لوسيون بدن يا شامپو بهتر است كه از انواع فاقد پارابن استفاده كنيد.

خوشبختانه برندها و محصولات متعددي در بازار وجود دارند كه از فرمول‌هاي فاقد پارابن استفاده مي‌كنند. و بهتر است قبل از خريد محصولات آرايشي و بهداشتي حتما برچسب روي محصول و تركيبات شيميايي به كار رفته در آن را به دقت بررسي كنيد تا انتخاب درستي داشته باشيد.

اگر احتياط و دقت زيادي در انتخاب محصولات آرايشي و بهداشتي خود داريد بهتر است از محصولات ارگانيك واقعي كه از مواد طبيعي تهيه مي‌شوند و فاقد نگهدارنده‌ها هستند استفاده كنيد. اما دقت داشته باشيد كه اين نوع محصولات بايد مثل مواد غذايي در تاريخ مصرف دقيق خود استفاده شوند. چون مواد نگهدارنده از جمله پارابن‌ها را در خود ندارند و تاريخ مصرف در مورد آن‌ها جدي‌تر است.

فرمول شيميايي پارابن

محصولاتي كه بيشترين مقدار پارابون را دارا ميباشند

دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها از منابع مهم پارابون به شمار مي‌روند؛ اما اين واقعيت كه پارابن‌ها حتي در بافت پستان افرادي كه ظاهراً هرگز از اين مواد استفاده نكرده‌اند نيز مشاهده شده است.

اين موضوع حكايت از آن دارد كه اين قبيل مواد شيميايي ، صرف نظر از اينكه به چه محصولاتي افزوده مي‌شوند، در بافت پستان تجمع مي‌كنند.

بايد اذعان كرد كه طبق نتايج اين تحقيق، هر ماده اي كه روي پوست خود استفاده مي‌كنيد جذب بدنتان مي‌شود و مي‌تواند در درازمدت آسيب‌هاي جدي به بدنتان وارد كند.